Món ngon

Những món ăn ngon ở Huế

1.Cơm hến

Là món ăn dân giã, mang vị đậm đà đặc trưng. Cơm hến ngon phải thật cay, cay đến nỗi khiến cho người không quen vừa ăn vừa chảy nước mắt nước mũi.

Cơm hến không nóng sốt mà chỉ là thứ cơm nguội bình thường nhưng khi kết hợp với mùi ruốc mặn nồng, vị ngọt đằm thắm của nước hến, béo ngậy của tóp mỡ hòa với vị chua thanh của khế, mùi rau thơm dịu, chuối bắp, bạc hà, , vị cay đến xé lưỡi, đến phỏng miệng của ớt tương... thì thật khiến người ta khó bỏ. Cơm nguội ăn chung với nước hết nóng cho khách cảm giác ấm nồng, đầy thân thiện trên đất cố đô.

Cơm hến có khắp nơi trên đất Huế, từ đường hẻm cho đến đường chính. Nhưng cơm hến ở cồn Hến (thuộc xã Hương Lưu, phường Vỹ Dạ), cách trung tâm thành phố Huế chừng 3km là ngon nhất.

Ai đã từng đến Huế, sẽ chẳng thể nào quên cơm hến cay lòng và ấm nồng vị cố đô

2.Bánh bèo chén: Những chén bánh bèo nóng hổi, đầy màu sắc thật hấp dẫn. Ăn kèm là chén nước chấm đậm đà hơi cay càng làm tăng thêm hương vị thơm ngon cho món ăn rất bình dị của đất cố đô. Từ nguyên liệu chính khá đơn giản là bột gạo hấp chín, thứ bánh hiền lành này lại được lòng hết tất cả người thưởng thức nó.

 Bánh bèo Huế vừa hòa hợp về màu sắc vừa quyện trong hương vị

Có lẽ một phần do công của chén nước chấm công phu, hòa quyện mỡ, đường, tỏi, ớt và được nấu từ tôm tươi cho hương vị độc đáo. Nước chấm ấy chan lên bột gạo dẻo, lỏng vừa phải cho thêm tôm đâm nhuyễn, hành lá, tép mỡ, dầu béo bên trên và ăn trong chén nhỏ, chỉ một xúc là hết quả thật ngon lắm.

Dạo chơi ở Huế, bất chợt thấy gánh hàng bánh bèo dọc các con đường hoặc quán trên đường Điện Biên Phủ, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Huệ… hãy ghé vào để cảm nhận hương vị này.

3. Nem lụi

Nem lụi – một trong những đặc sản lâu đời nhất của đất cố đô, khiến bao khách phương xa phải ngơ ngẩn. Nguyên liệu để làm nên món nem lụi rất đơn giản: thịt heo đã quết nhuyễn trộn với bì, mỡ heo thái hạt lựu ướp cùng muối, tiêu, đường, thính rồi xiên bằng que tre, mía hoặc sả đem nướng vậy mà lại có vị đặc biệt đến thế.

 Nem nụi Huế ngon và đặc biệt ở vị nước chấm quyến rũ

Thường, nem lụi được ăn kèm với bánh tráng, rau thơm, khế chua, chuối xanh, sung… dùng chung với nước chấm ngon lành làm từ đậu phộng, được thêm gan heo, thịt heo băm nhuyễn. Hương thơm và vị bùi ngọt của thịt heo nướng kết hợp với rau xanh và nước chấm tạo thành vị đặc trưng của nem lụi Huế, khác tất cả món nem ở các địa phương khác.

Muốn ăn nem lụi ngon, bạn nên ghé chợ Đông Ba, hay nhà hàng trên đường Nguyễn Thái Học, Nguyễn Huệ, Trương Định, Phan Bội Châu, Mai Thúc Loan…

4. Tré

Tré không phải món ăn cao sang, mà ngược lại, rất bình dân nhưng đặc biệt do sự tỉ mỉ, cầu kỳ trong khâu chế biến của ẩm thực Huế. Tré Huế ngon nổi tiếng bởi sự kết hợp tinh tế của gia vị với các loại nguyên liệu đặc trưng như riềng, tỏi, thính, lá ổi, mè với độ giòn của thịt thủ lợn. Tré Huế được những bàn tay khéo léo, thuần thục, thái, ướp và gói theo công thức riêng với cách làm truyền thống.

Tré Huế ngon thơm và được làm chủ yếu thủ công

Ăn tré Huế hoàn toàn không sợ bị đau bụng như nem chua vì các nguyên liệu đều đã được làm chín chứ không phải để lên men. Hàng tré ngon nhất Huế ngụ tại phố nem tré đường Đào Duy Từ, trước cửa Đông Ba. Đây là nơi nghề làm nem tré được truyền thừa đã ba thế hệ.

5. Bún bò Huế

Đến Huế, khách phương xa tất nhiên chọn thử bún bò Huế để cảm nhận món gốc tại nơi sinh ra nó. Và thường thì khách chẳng bao giờ phải thất vọng.

Bún bò Huế ăn ở Huế có vị khác hẳn những địa phương khác

Bún bò ở đây có những viên mọc làm từ giò sống và thịt cua ngọt lành, thơm thảo; có thịt bò được thái lát mỏng vừa, được ướp gia vị trước khi cho vào nồi xáo; có những miếng chuối bắp xắt lát, những cọng rau quế trắng; có những miếng móng giò được ninh mềm nhừ. Tất cả kết hợp với nước lèo cay, béo . Khi ăn, thêm vài cọng giá, rau sống, chút mắm ớt chanh, bạn sẽ thấy vô cùng thú vị với sự thâm trầm của Huế đến trong từng tế bào lưỡi.

Bún bò Huế ngon dải khắp các con đường từ Nguyễn Huệ, Bạch Đằng cho đến Nguyễn Du…

6. Mè xững/mè xửng

Mè xững là đặc trưng của xứ Huế, đến nỗi cứ ai mang quà về là biết ngay người đó chơi Huế. Mè xững ngọt dẻo, được làm từ mạch nha pha trộn lẫn với dầu phụng và các nguyên liệu khác. Tuy cùng một cái tên mè xững nhưng có nhiều loại khác nhau.

Đến Huế, nhớ thưởng thức và mua mè xững về làm quà cho bạn bè

Có loại mè xững dẻo đến mức có thể cuộn tròn hoặc bẻ gập. Có loại giòn với thành phần bột đậu nhiều hơn, đường ít hơn, được bọc ngoài một lớp bánh đa nướng. Có loại mè xững gương, giơ lên ngắm thấy trong suốt như gương. Có loại mè xững đen gồm toàn vừng đen bùi và bổ…

7. Tôm chua

Tôm chua là sự tổng hòa của sắc màu trắng của xôi, măng, riềng tỏi, màu đỏ của tôm, ớt... và đủ các vị: ngọt, béo, bùi, cay, chua, đắng... Nó cũng là sự hòa quyện giữa cái mát lành của tôm và cay nồng của gia vị. Tất cả tạo nên món ăn hấp dẫn khó cưỡng.

Tôm chua cuốn bánh tráng cùng thịt heo ngon khó tả

Chỉ chọn những con tôm nước ngọt nhỏ vừa, trộn chung với các nguyên liệu rồi ủ trong vại sành, hoặc chôn xuống đất chờ tôm lên men, giúp nó ngọt và thơm. Tôm chua ăn kèm với thịt luộc, bánh tráng và dưa giá cùng các loại rau sống khác là món ngon khó quên nếu đã từng ăn qua. Vị chua chua cay cay của tôm hòa trong cái ngọt của thịt, chua của khế, chát giòn của quả vả... đem lại cho người ăn cảm giác ngon miệng vô cùng.

Ở Huế, tôm chua ngon và nổi tiếng nhất trên đường Đặng Trần Côn.

8. Vả trộn

Vả trộn là món ăn nhà nghèo. Nguyên liệu chính là quả vả, thứ quả xanh rẻ tiền chát phổ biến ở Huế. Vả có thể trộn với thịt heo nạc, tôm luộc, da heo... tùy theo sở thích. Nhưng dù trộn với gì đi nữa cũng không thể thiếu các loại gia vị cơ bản như tiêu, mắm, muối, bột ngọt, ớt bột. Thêm các loại rau thơm và vừng, hành lá, ngò gai, ngò rí, rau răm rửa sạch và thái nhuyễn.

Vả trộn là món ăn nhà nghèo nhưng được yêu thích không kém nhiều đặc sản khác

Ăn vả trộn, người ta không cần dùng đũa, chén mà thường bẻ bánh tráng nướng xúc. Vị bùi ngọt và thơm thơm nhẹ nhàng của vả cộng hưởng cùng cái bùi bùi giòn giòn của bánh tráng nướng, thêm chút mắm cay khiến người ăn xúc hoài không ngán. Có thể tìm món này ở khắp các quán bình dân trên đất Huế.

9. Bánh canh Nam Phổ

Bánh canh Nam Phổ là một trong những món ăn đặc sản của Huế. Nó đặc biệt bởi được nấu bằng bột gạo, nhân tôm. Nhìn tô bún khi lên tô thật tuyệt. Màu trắng của bánh canh chìm xuống cho nhân tôm nổi lên trên mặt tô vàng ươm, rất đẹp mắt. Bánh canh Nam Phổ được lòng thực khách không chỉ bởi vị ngon lạ mà còn do rất lành, thích hợp đối với mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em hay người già.

Bánh canh Nam Phổ ngon và lành

Nếu muốn được thưởng thức món ngon đặc sắc này, các bạn nên ra ngoài vào buổi chiều quanh con đường Phạm Hồng Thái. Hoặc muốn đúng vị hơn thì qua làng Nam Phổ (thuộc xã Phú Thượng, huyện Phú Vang, cách cầu Trường Tiền 3,5km về phía biển Thuận An).

10.Cơm hấp lá sen thoang thoảng hương thơm
Hương thơm thoang thoảng của lá sen non chính là điều làm nên sự đặc biệt cho món cơm truyền thống của đất cố đô Huế.
11. Cơm âm phủ

Có người gọi món cơm âm phủ ở Huế là cơm “xà bần”, bởi trong một đĩa cơm nhỏ có đủ loại nguyên liệu khác nhau, nào là thịt nạc, tôm tươi, nào là chả lụa, nem chua, trứng tráng...

Tất cả đều được thái sợi nhỏ xíu đủ màu xanh đỏ ôm lấy hạt cơm trắng ngần. Nhưng hẳn đó phải là một “đống xà bần” rất... nghệ thuật bởi nó rất hài hòa, bắt mắt.

Đến khi thưởng thức “xà bần”, người ta chỉ còn biết gật gù trước tài nghệ chế biến món ăn rất thanh tao, điệu nghệ của các bà nội trợ cố đô, ngay cả với một món ăn xuất phát rất bình dân như cơm âm phủ.

12. Chè Huế làm vừa lòng thực khách hảo ngọt mọi nơi bằng hai nhánh chè mà độ hấp dẫn chẳng thua kém nhau: chè hẻm và chè cung đình.

Dòng chè cung đình có những món nấu khá cầu kỳ và bắt mắt. Đỉnh cao tinh hoa ẩm thực như chè ngự, hạt sen, chè xanh dứa, bột lọc bọc heo quay, chè nhãn bọc hạt sen, chè hạt lựu, môn sáp vàng, chè bông cau. Chè hẻm cũng phong phú hông kém với những thức ăn bình dân: Chè đậu xanh hột, chè bắp, chè đậu đen, chè bưởi, thập cẩm… Hẻm nhỏ, bàn ghế gỗ nhỏ xíu, chỉ có những nồi chè đầy ắp nhưng cuối buổi thế nào cũng hết veo. Những nhóm học sinh, sinh viên ra về, sà vào quán nhỏ và cứ thế đếm ly mệt nghỉ.
Xứ Huế lạnh và những món chè ngày đông giá rét bốc khói nghi ngút, mùi đậu thơm lừng níu những bước chân. Có người thắc mắc, cũng từng ấy nguyên liệu, đường và đậu, sao chè Huế lại hấp dẫn và nổi tiếng đến thế? Đúng là chẳng phải ngẫu nhiên, bởi để có những món chè khoái khẩu cần không ít dụng công và sáng tạo. Chè khi đạt độ tinh tế không dừng lại ở món ăn cho đỡ nhạt miệng mà là một nét văn hóa ẩm thực đáng yêu.

CHÈ ĐẬU NGỰ CUNG ĐÌNH

Trong bộ sưu tập mấy chục món chè Huế không thể quên kể món bột lọc bọc heo quay. Món chè bao hàm tất cả sự phá cách và tìm tòi thể nghiệm để đem đến nét mới lạ. Chè bột lọc có hình thức viên tròn nhỏ, làm bằng bột năng, khi luộc chín, viên bột từ màu trắng đục thành màu trắng trong, ăn với nước đường và đây là món chè luôn được ăn nguội hay nóng ấm chứ không bao giờ ăn lạnh.
Cách chế biến món chè lạ này từ những miếng thịt heo quay, cắt vuông bằng quân súc sắc nhỏ (có cả bì lợn và thịt) bọc ngoài là màng bột nếp, rồi cho vào nước đường đun thành chè.

Chè bột lọc bọc heo quay có thể sẽ gây lạ miệng so với các món chè ngọt rất truyền thống. Cắn vào lớp bột mềm ngọt rồi tiếp là vị bùi của thịt quay, có thể khiến vị giác bị “sốc” đôi chút khi tiếp nhận nhưng chắc hẳn là trải nghiệm thú vị.

13. Sò méo: Trong đầm Lập An, Lăng Cô, Huế, có một loại sò “khuyết tật” ăn được: sò méo. Bù lại cái vỏ méo bên ngoài, thiên nhiên cho loại sò này thịt nhiều, màu vàng béo và rất ngon.Hai điều lưu ý khi ăn sò méo: một là về ẩm thực sò méo nên nhắm với rượu ngon hợp khẩu hơn là dùng bia; hai là cũng như các hải sản tôm, mực, nghêu, sò... sò méo là món ăn quá giàu chất đạm, người bị thống phong (bệnh gút) không được dùng nhiều.

Du khách Nhật dùng sò méo với rượu - Ảnh: T.B.T.

Vì sản lượng không nhiều, ít phổ cập như các loại hải sản khác, chỉ những người sành điệu mới biết và thưởng thức món này.

Thành viên nhà nghêu sò ốc hến

Các nhà khoa học đã phân tích thành phần của họ nhuyễn thể nói chung đều có chứa hàm lượng chất dinh dưỡng rất cao. Trong 100 gam thịt sò có 53,3 gam chất đạm, 17 gam chất đường và 6,9 gam chất béo. Các yếu tố vi chất cũng cao: 341mg canxi, 657mg phospho, 48,4mg sắt và nhiều vitamin hơn ở thịt, cá, trứng và hơn cả ở con tôm, vốn được cho là hải sản có nguồn chất đạm hàng đầu. Trong nghêu, sò, ốc, hến... các chất vi lượng quý khác cũng rất phong phú: lượng iôt cao gấp 200 lần trong trứng và thịt, hàm lượng kẽm, mangan, brôm, selen... đều rất cao.

Sắt là thành phần quan trọng của huyết cầu tố trong hồng cầu. Huyết cầu tố rất quan trọng trong quá trình hô hấp tế bào (đem oxy đến và lấy cacbonic đi). Trong trai, sò, hàm lượng sắt bằng ở củ tam thất (radix pseudogingseng), tam thất là thuốc bổ máu đông y. Kẽm rất cần thiết cho sinh dục, buồng trứng, tinh trùng, hormone insulin... được y học ví von là “ngọn lửa của sự sống”. Iôt rất cần cho hoạt động của tuyến giáp. Selen là chất chống oxy hóa mạnh, được mệnh danh là “kẻ săn lùng các gốc oxy tự do” nên selen là yếu tố chống lão hóa, giảm độc cho cơ thể.

Đặc biệt trong các loại thân mềm có hàm lượng testosteron rất cao, tương đương các loài rắn biển (đẻn). Đây là cơ sở khoa học để y học cổ truyền đúc kết “các loài nhuyễn thể đều có tính bổ tinh, tráng dương”.

Theo đông y, tất cả loài thân mềm (nhuyễn thể) đều có vị ngọt, hơi mặn và tính lạnh. Các món ăn chế biến từ thịt của nhóm thân mềm đều có tính thanh nhiệt, giải độc và trừ thấp. Nước hến để tỉnh rượu. Thức ăn từ các loại thân mềm còn giúp bổ gân, bổ thận, giúp lông, tóc, móng và đặc biệt kiện dương, mạnh tình dục.

Méo vỏ áo, độc đáo bên trong

Thiên nhiên cũng khá công bằng, sò méo hơi vặn vẹo ngoài vỏ, bù lại ruột màu vàng ươm, săn dày và thơm ngon hơn hẳn các loại sò khác. Chỉ cần nướng hay hấp chấm tí muối tiêu là đã ngon rồi. Trong các quán hải sản trên đầm Lăng Cô, những đầu bếp chuyên nghiệp với kỹ thuật và gia vị “độc”, đĩa sò méo là một món rất hấp dẫn vì màu sắc, mùi vị và đầy bổ dưỡng cho mọi người dịp cuối tuần.

14. Xôi ống: 

Cũng như cơm lam, món xôi ống đơn giản chỉ là xôi được nấu trong ống nứa thay vì nồi, cũng không xới ra bát mà được ăn trực tiếp ngay trên nứa. Song món ăn đơn sơ ấy lại chứa trong mình cái hồn thiêng ngàn năm của núi rừng cao nguyên.

Nói như vậy bởi một ống xôi là sự tập hợp của đầy đủ của những yếu tố tượng trưng cho thiên nhiên: Gạo nếp được bỏ vào một ống nứa đã chọn lựa kĩ càng, nước dùng để nấu xôi phải là nước suối trong vắt nơi đầu nguồn rồi dùng lá dong bịt đầu ống lại và đem nướng. Xôi chín có màu hồng nhạt, mang trong mình vị ngọt ngọt bùi bùi của nếp, hương thơm mát của lá dong, mùi hương thoang thoảng của ống nứa còn non và cuối cùng là chút ngọt mát của nước suối trong lành.

Mỗi ống xôi là sự tập hợp đầy đủ những tinh hoa thuần khiết đặc trưng cho miền núi rừng cao nguyên.

Muốn thưởng thức được toàn bộ hương vị của món xôi này, ta phải đợi một ngày sau khi xôi được nướng. Lúc bấy giờ, vị thơm của nứa cháy, vị ngọt của nước cây nứa và của nếp than hòa quyện vào với nhau làm cho xôi mang hương vị khó quên. Người ta ưa ăn kèm xôi ống với các thực phẩm hấp dẫn khác như thị kho, cá lùi, và đặc biệt là đồ xôi với đỗ đen. Vị béo béo bùi bùi của đỗ đen hòa vào ống xôi thơm phức lại càng làm tăng thêm sự phong phú và tinh tế cho món ăn.

Tuy giản dị và đơn sơ, song xôi ống lại không nằm trong thực đơn hàng ngày của người dân Tây Thừa Thiên, trái lại, món này chỉ xuất hiện trong các dịp quan trọng như lễ tết, hội hè, và đặc biệt dùng để thiết đãi khách phương xa ghé thăm vùng cao nguyên hẻo lánh. "Trong văn hóa của người Pa Cô chúng tôi, quan trọng là sự hiếu khách và thể hiện tấm lòng của mình. Nếp bỏ trong ống nứa và nướng cũng như cái bụng mình lúc nào cũng nồng ấm với mọi người. Ống nứa giống như cái bụng vậy.” (Tra Nau Hạnh - Nhà nghiên cứu văn hóa Pa Cô).

15. Cơm chiên hải sản: Miền Trung duyên hải với bãi biển dài và các loại hải sản ngon đem đến nhiều món ăn tươi ngọt. Cơm chiên hải sản là một trong số đó. Mời bạn cùng vào bếp và trổ tài nhanh với món ăn tươi vị hải sản, ngọt vị cơm rang này.

16.  Nghêu hấp kiểu Huế

Bổ sung vitamin và khoáng chất từ món nghêu hấp sả ngọt nước, vị tươi ngon và chút cay nồng từ ruốc, ớt bột, bạn sẽ ăn mãi không dừng!

17. Tôm rim thịt ba chỉ

Thịt ba chỉ rim béo giòn, tôm thấm gia vị đậm đà là món ngon tuyệt vời khi kết hợp cùng cơm trắng nóng hổi. Thêm một chút vị ruốc khi nêm nếm, món ăn mang vị Huế rất lạ miệng.