Thủy sản

VỀ ĐỒNG ĂN CUA

Cua đồng là đối tượng thủy sản quen thuộc, gắn bó với bà con nông dân của chúng ta từ xưa đến nay. Nuôi cua đang là một nghề mới rất hấp dẫn người dân và rất có tiềm năng. 
Bún riêu cua
 

 Dọn ăn kèm rau kinh giới, húng cây, xà lách cắt nhỏ, rau muống chẻ, giá và dĩ nhiên phải kèm thêm chút mắm tôm sống mới ngon.

Cua đồng rang xốt me chua ngọt 

Chả cua rán giòn

Cháo cua đồng

Lẩu cua đồng
 
Lẩu cua đồng bánh đa

Canh cua mồng tơi
 
Canh cua đồng cải xanh 

Canh cua rau muống

Càng cua đồng rang muối ớt 
Cua om dấm bỗng

Canh cua rau muống khoai sọ 
canh cua rau nhút
 

cua đồng nướng

cua đồng rang me

cua đồng rang lá lốt

cua đồng luộc + muối ớt

cua đồng rang muối

mắm Cua đồng

ba khía

Ba khía - món ăn dân dã

Ba khía là một loại thức ăn rẻ tiền, phổ biến và mang đậm bản sắc văn hóa ẩm thực của khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Từ vài năm nay, người ta đã "sáng chế" thêm một vài món từ ba khía nhằm phục vụ nhu cầu ăn uống đang đòi hỏi ngày càng đa dạng. Ba khía rang me ăn không thua gì cua biển thực hiện theo công thức này.

Vùng đất Rạch Gốc thuộc xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, cứ vào độ tháng 7, tháng 8 Âm lịch hàng năm là vào mùa ba khía. Ba khía ở đây có gạch son, thịt thơm và chắc hơn ba khía ở các nơi khác.

Ba khía sau khi được rửa sạch và đem muối. Cho muối thấm khoảng năm đến bảy ngày đêm là có thể ăn được. Muối ba khía không nên mặn cũng không nên lạt nếu không sẽ mất ngon. Ngoe và càng của ba khía có thể đem trộn với tỏi, ớt băm nhỏ, sau đó cho thêm chút chanh là có thể thưởng thức.

Ngoài ra, ba khía còn có thể luộc sả rồi chấm nước nắm gừng ăn rất ngon.Thịt ba khía ngon, ngọt, thơm hoà cùng chanh, ớt và sả là một món ăn không thể quên đối với du khách.

Ba khía còn được chế biến bằng cách luộc sả ăn cùng với nước chấm. Nước chấm được chế biến rất đơn giản nhưng không kém phần đặc biệt, gồm sả băm nhuyễn, trộn chung với cơm mẻ, cho chút ớt vào tạo vị cay rồi bỏ thêm chút gia vị cho vừa ăn. Với cách ăn này, thịt của ba khía rất ngon ngọt và thơm do hoà với hơi cay của ớt, sả và chút chua, nồng của cơm mẻ; ba khía luộc ăn cùng với nước chấm sẽ là một món ăn không thể quên đối với những ai đã từng thưởng thức nó.Ba khía luộc "khan" chấm muối tiêu chanh ớt đã khiến giới ẩm thực gật gù khen ngon. Nhưng khi người ta làm món cao cấp hơn là ba khía hấp bia thì giới sành ăn "xôn xao" tìm đến các hàng quán.

Làm gì thì làm, nhưng cái món "chân quê" là mắm ba khía vẫn là thức ăn không thể nhạt phai trong tâm khảm bất cứ người nào đã từng sống, đã từng thưởng thức nó tại vùng sông nước Nam Bộ.

Ba khía sống ở vùng nước lợ, đặc biệt nhiều nhất là vùng duyên hải Bạc Liêu, Cà Mau. Khá giống cua đồng, nhưng càng và ngoe ba khía dẹp. Vì trên mai (mu) có ba gạch nên nó được gọi theo cách người Nam Bộ là ba khía. Bắt ba khía "đã tay" phải đợi tới tháng 10 âm lịch, khi chúng vào mùa "hội". Tiếng là "mùa" nhưng chỉ có vài ba đêm mà thôi.

Vì vậy dân "làm ba khía" phải sẵn sàng mọi thứ dụng cụ thiết yếu, đoán trúng ngày ba khía hội mà "cơm ghe bè bạn" lên đường. Đến nơi, trước mắt họ, không biết cơ man nào là ba khía "bắt cặp" dính từng chùm dày đặc trên khắp các thân cây, cành cây ven sông. Họ chỉ việc rung cành cây cho ba khía rớt xuống xuồng, hoặc dùng tay (đã mang găng dày) mà vuốt "chùm" ba khía bám thân cây rớt xuống cho lẹ.

Khạp ba vú đã pha nước muối. Thả hột cơm nguội vào. Nếu hột cơm nổi trên mặt nước là đúng độ mặn. Ba khía rửa sạch bùn, đất, cho vào khạp, ủ một thời gian để trở thành loại mắm ba khía trứ danh. Để tăng thêm hương vị mắm ba khía, một số chuyên gia ẩm thực đã trộn thêm xoài xắt sợi, khế ương (vừa chín tới) xắt nhỏ, trái cóc đập giập...

Ăn mắm ba khía đã ngon, trứng ba khía còn ngon hơn. Trứng ba khía có hai loại: loại màu đỏ và loại màu xám, ăn có vị béo, bùi đằm. Càng ăn càng thấy cuộc đời sao sướng quá! Nhưng không phải lúc nào người ta cũng có cơ hội mua được những con ba khía "ôm trứng" đó.

Mắm ba khía hầu như có mặt khắp nơi ở đồng bằng sông Cửu Long. Cà Mau và Bạc Liêu là hai nơi sản xuất mắm ba khía nhiều nhất. Tại Bạc Liêu có khoảng 3 "lò", nhưng ngon nhất có lẽ là lò xéo cây xăng ở phường Nhà Mát. Mắm ba khía thường của lò vốn ngon có tiếng, nhưng mắm ba khía ôm trứng của lò là hàng "đặc sản" rất kén khách.

Món ngon từ rùa

Chúng ta thường chỉ nghe một thứ kêu là ba ba: ba ba tần, ba ba nướng chả, ba ba om, ba ba nấu giả cầy…nhưng đến cái con vật mệnh danh là con rùa thì tối kỵ, không ai lại ăn đến cái thứ đó bao giờ. Bởi vì "thương thay thân phận con rùa/ Lên đình đội hạc, xuống chùa đội bia".

Ở đình chùa nào, người ta cũng thấy con rùa bằng đá hay bằng gỗ nên con rùa, không ai bảo ai, đã mặc nhiên thành ra một con vật huyền bí, có tính cách thiêng liêng, phải tôn thờ, phải kính cẩn, không được coi làm thường.

Rùa lý tưởng cho người ta ăn thịt là thứ rùa lớn bằng cái đĩa tây. Theo các sách Âu Mỹ thuật lại thì từ năm 1708, người Âu châu đã thích ăn thịt rùa, Đại úy Francois Leglat đã viết trong một cuốn nhật ký của ông: “Thịt rùa cũng tựa như thịt trừu nhưng ăn thanh hơn nhiều”.

  Canh rùa

Nhà thám hiểm Marc Antoine Rendu ăn thịt rùa hả quá cũng viết: “Canh rùa là vua canh”  và không chê những con rùa kỳ lạ không có vảy nhưng toàn mình bọc một tấm da như kiểu một nhà võ sĩ thời Trung cổ.  Rùa ăn thế nào cũng được, chỉ có một điều nên nhớ là thứ rùa quạ, mu đen như quạ, ăn không tốt. Người ta lại bảo rằng ăn rùa quạ cũng như ăn cua đinh mà cụt một cẳng thì dễ sanh bịnh cùi.

rùa rang muối

Người ta bảo rằng làm cái giống rùa này mà không lau cho khô nước thì dễ sinh đau bụng. Cần cho vào nồi, trong nồi có sẵn muối hột; rang muối, khi nào muối nóng thì bỏ rùa vào.Thấy muối nổ cũng đừng bắc ra vội; phải đợi cho muối vàng và tan thành bột, hãy bắc nồi ra. Lúc đó, rùa mới thực chết và thịt nó lúc ấy mới thực săn. Cậy nắp ra, bỏ ruột, có trứng thì lấy trứng; đoạn, lấy dao lách thịt, xé phay, cuốn bánh tráng, gia đậu phộng, rau răm và hẹ, chấm đẫm nước mắm ớt có pha giấm và đường, ăn với đồ chua mới ngon.

Ăn kiểu này thì thưởng thức được chân vị của món thịt rùa; người ta thấy thoang thoảng một chút tanh tựa như cái tanh của sò, của hến, thêm cái chất ngọt của thịt gà chân chì mà lại man mát tựa như thịt vịt xiêm. Ăn đến cái nước lèo rùa luột thì phải nhận là ngon, nhưng cái ngon đây vẫn không phải là cái ngon đáo để của thịt trừu, hay thịt bò con, mà là cái ngon dịu hiền, thanh cảnh và kín đáo, tựa như món gà giò nấu với sa sâm, ý dĩ, thêm chất tanh tanh thú vị của món hà mà ta ăn sống ở trên bờ biển Vũng Tàu hay Long Hải.Muốn đậm đà hơn một chút, nên dùng món rùa xào: thịt rùa rang lên rồi chặt ra từng miếng bằng con cờ, cho vào chảo xào với củ hành, gia thêm thứ rau gì tùy ý, xúc ra đĩa, ăn luôn với một hai tớp rượu đưa cay, ta cảm như ăn ba ba hồng síu của Tầu. Nếu cho vào nồi gia nước, đun lên và bỏ thêm mấy miếng su su, cà rốt, tống cú và vài cái chân gà ác hầm lên, ta sẽ cảm thấy cái vị ba ba cáy dùng.

Nhưng ăn thực cho thích khẩu những người sành thường dùng món rùa hấp cách thủy: thịt rùa chặt ra từng miếng nhỏ, cho đúng phân lạng sa sâm, ý dĩ, đại quy và bạch thược, đợi cho thịt rùa thật chín và mềm, đem ra ăn, sướng ông thần khẩu không chịu được.Hấp cách thủy như thế hơi lâu.

Trong khi chờ đợi, có thể lấy mấy cái chân rùa ra nướng lên nhấm nháp. Chân rùa nhiều gân; ta cạp chân gà thế nào thì gân chân rùa cũng từa tựa như thế; nhưng có nhiều người bảo gậm chân rùa “không có sướng” bằng lấy những cái vẩy trên mai nó nướng cháy lên mà nhắm rượu giòn cứ tanh tách mà bùi quá thể là bùi!

Rùa cách thủy đã được rồi. Húp mấy thìa thử  mát ruột liền; nước không béo nhưng ngọt; mùi tanh của rùa quyện lấy mùi ý dĩ, bạch thược tạo nên một vị riêng tựa như thịt nai tơ, mà lại tựa như thịt rắn, nhần nhận, the the, mà lại trơn lừ cuống họng như canh yến. 

Cái mu và cái yếm của rùa đem phơi dùng để bói và làm thuốc chữa cam phổi, cam gan, cam thận, cam tim của trẻ con; mật nó phơi khô trị chứng đau răng hay lắm, còn thịt nó thì không thể nào nói xuể… người ta bảo ăn được trăm ngày thì vợ chồng yếu sẽ mạnh, có ông già sáu mươi tám tuổi lấy vợ hai mươi chín tuổi mà bốn năm sanh liền hai đứa con trai đấy! Ăn rùa mà không thưởng thức trứng, tức là chưa ăn rùa vậy.Luộc rồi, trứng rùa có sắc trắng, tròn và nổi lên những tia máu đỏ. Nó lùng bùng nhưng dai, cắn vỡ thì có nước và một cái màng mầu vàng sẫm. Cái trứng đó vừa mút vào thì đã trôi đến cổ rồi, nhưng đừng có nuốt vội vàng, cắn nhỏ nhẹ những cái trứng đó ra, sẽ thấy nó rắn hơn tròng đỏ trứng gà, mà quánh như sáp, vừa nhai vừa ngẫm nghĩ thì có ý bùi hơn và cũng thanh hơn.

 Vừa ăn thịt rùa, vừa nhẩn nha suy nghĩ, một mình như thế, mình tự nhiên thấy trứng rùa đã ngon lại ngon quá chừng là ngon, mà thịt rùa đã quí lại quá chừng là quí.

Lõi rùa: Cũng bởi cả nhà đều mê món lõi rùa mà đâm cực thân chị Hoa, 3 bữa sáng liền chị phải cắp giỏ đi chợ sớm nhằm mua cho được lõi rùa về xào sơ làm đồ nhắm cho cho ông, nấu cháo cho con ăn… nhưng rồi lại về tay không. Phải đến sáng ngày thứ 4 thì chị Hoa mới may mắn mua được nhờ nài nỉ bà chủ hàng thịt lấy thêm lõi rùa và để dành riêng cho.

Lõi rùa là phần lõi bên trong của bắp bò, nơi tập trung nhiều gân nhất. Những đường gân chạy dọc trên lõi thịt này có hình dạng giống như các vân trên mu rùa, nên được gọi là lõi rùa.

Lõi rùa rất giòn, không dai tí nào, ăn sần sật dễ nghiện vô cùng, thịt lại ngọt lịm nên không riêng gì gia đình chị Hoa mà rất nhiều gia đình khoái khẩu, đặc biệt là người gốc Bắc.

Lõi rùa là của hiếm vì cả con bò nặng hàng trăm ký chỉ có 4 lọn lõi rùa bé tí, độ non ký lô. Một chị bán thịt bò lâu năm mách nước: nên tìm hai lõi rùa bắp bò chân sau thì sẽ ngon hơn nhiều do lõi to mà cũng nhiều gân, trong khi hai lõi phía chân trước nhỏ, dẹp không ngon.

Món ngon lõi rùa chính gốc xuất xứ miền Bắc, được nhiều người sành ăn đất Bắc săn lùng hơn ở miền Nam. Bởi vậy trong khi ở Hà Nội, giá lõi rùa lên đến 230.000-250.000 đồng/kg (đắt gần như gấp đôi với phi-lê bò) thì tại Sài Gòn, người mê lõi rùa vẫn chỉ tốn chừng một nửa giá tiền đó là đã có thể “rước” lõi rùa về nhà.

Người sành ăn bò bắp khu sân bay Tân Sơn Nhất, chẳng ai lạ gì quán Lý Bắp Bò (đường Bạch Đằng) nổi tiếng nhiều năm qua.

Quán bé xíu với những chiếc ghế đẩu gỗ cũ kỹ chìm khuất giữa rừng quán bề thế, sang trọng của khu vực sân bay nhưng chưa bao giờ vắng khách. Những thực khách sành ăn miền Bắc mỗi khi vào Sài Gòn đều không quên ghé Lý Bắp Bò để thưởng thức món lõi rùa.

Và món chính của quán là bắp bò hấp, đặc biệt nhờ có bí quyết riêng nên mềm và ngọt vô cùng. Muốn ăn lõi rùa trần sơ thì phải là khách quen của anh chủ quán hay dặn trước thì mới có.

Món ngon từ lõi rùa

Khi chế biến lõi rùa, cực nhất là khâu thái thịt do lõi rùa nhiều gân nên khi thái phải ghì tay và dao phải thật bén.

Nếu mua ở quán quen, có thể nhờ chị bán thịt bò thái sẵn, đem về nhà sẽ đỡ cực công hơn.  Mua lõi rùa đã khó, chế biến sao cho khỏi uổng cũng làm không ít các chị nội trợ nhíu mày suy nghĩ.

Một chị nội trợ nhiều kinh nghiệm trên webtretho chia sẻ: “Mình chưa bao giờ dám mang lõi rùa ra luộc vì sợ phí, nên chỉ trần qua để ăn, như thế mới ngon”. Trong các món lẩu, giữa cua, tôm, cá hồi, nghêu…, lõi rùa cũng không hề kém cạnh, anh bạn đi cùng tôi cứ rấm rức khen: “bò bắp gì mà ngon thế nhỉ” rồi tù tì chén trong khi bỏ quên các thứ hải sản khác của món lẩu thập cẩm vì anh trót bén duyên lõi rùa lúc nào không hay, rồi vừa gắp vừa tự "hứa với lòng": kỳ này nhờ bà xã mua lõi rùa  chế biến đồ nhắm dài dài.

Muốn lõi rùa thêm đậm đà, ngậy mùi thơm thì ướp lõi rùa xắt mỏng với sả cây băm nhuyễn, chút gừng, nước tương, hành tím đập dập, tiêu, muối, sau đó để vài mươi phút cho thấm rồi bắc chảo dầu nóng lên bếp. Chỉ cần đảo lõi rùa sơ với chút hành tây cắt mỏng rồi dọn ra đĩa.

Gắp một gắp lõi rùa, chấm tí mắm gừng mằn mặn cho vào miệng, vị giòn, ngọt, sừn sựt rồi mùi thơm nồng của sả, gừng lan tỏa khiến món ăn trở nên tuyệt hảo không ngờ, ăn hoài không ngán.

Ngày mưa, vợ dọn tô canh cà chua nóng với lõi rùa lát mỏng “lặn hụp” trong đó thì bảo đảm chồng khen suốt mấy ngày. Hay thi thoảng, cả nhà chán cơm thèm phở, mua ít lõi rùa, kèm bắp bò về nhà nấu phở, cùng xì xụp cũng ngon khỏi chê.

Ngoài ra, lõi rùa nhúng dấm pha nước dừa xiêm, ăn kèm bún cũng ngon rất đẳng cấp. 

Chưa hết, lõi rùa xào giá vừa ngon lại chế biến đơn giản là món bồi bổ cực tốt cho quý ông trong giai đoạn chuẩn bị cùng vợ… sinh con khỏe mạnh và thông minh.